કેન્દ્ર સરકારે રવિવારે મોટો ફેરફાર કર્યો છે. આ સાથે જ 12 રાજ્યોના ગવર્નરો અને એક કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશના ગવર્નરો બદલાયા છે. રાષ્ટ્રપતિ કાર્યાલય દ્વારા જારી કરવામાં આવેલા નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ મહારાષ્ટ્રના રાજ્યપાલ ભગત સિંહ કોશ્યરી અને લદ્દાખના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર આરકે માથુરના રાજીનામાનો સ્વીકાર કરી લીધો છે. ઝારખંડના રાજ્યપાલ રહી ચૂકેલા રમેશ બૈસને મહારાષ્ટ્રના નવા રાજ્યપાલ બનાવવામાં આવ્યા છે. તે જ સમયે, બ્રિગેડિયર બીડી મિશ્રા,જેઓ અરુણાચલના રાજ્યપાલ હતા, તેમને હવે લદ્દાખના એલજી તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
રાષ્ટ્રપતિએ સાત રાજ્યોના રાજ્યપાલોને અન્ય રાજ્યમાં નિયુક્ત કર્યા છે, જ્યારે પાંચ રાજ્યોમાં નવા લોકોને રાજ્યપાલ બનાવવામાં આવ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં એ જાણવું જરૂરી છે કે રાજ્યપાલનું પદ કેટલું મહત્વનું છે? ગવર્નર પાસે કઈ સત્તાઓ છે? રાજ્યપાલને દર મહિને કેટલો પગાર મળે છે?
રાજ્યપાલ શા માટે જરૂરી છે?
– બંધારણની કલમ 153 હેઠળ દરેક રાજ્યમાં રાજ્યપાલ હશે. પરંતુ એક જ વ્યક્તિ બે કે તેથી વધુ રાજ્યોના રાજ્યપાલ બની શકે નહીં. જો કે, અમુક સંજોગોમાં વધારાનો ચાર્જ સોંપવામાં આવી શકે છે.
– રાજ્યપાલ એક બંધારણીય પદ છે અને તેની નિમણૂક રાષ્ટ્રપતિ કરે છે. રાજ્યપાલનો કાર્યકાળ પાંચ વર્ષ માટે હોય છે, પરંતુ નવા રાજ્યપાલની નિમણૂક ન થાય ત્યાં સુધી તેઓ પદ પર રહે છે.
– માત્ર તે જ રાજ્યપાલ બની શકે છે જે ભારતનો નાગરિક હશે અને જેની ઉંમર 35 વર્ષ વટાવી હશે. આ ઉપરાંત, તે કોઈપણ ગૃહ, વિધાનસભા અથવા વિધાન પરિષદના સભ્ય ન હોવા જોઈએ. – – જો કોઈ સાંસદ અથવા ધારાસભ્યને રાજ્યપાલ બનાવવામાં આવે છે, તો તેણે સાંસદ અથવા ધારાસભ્યમાંથી રાજીનામું આપવું પડશે.
– રાષ્ટ્રપતિ તમામ રાજ્યોમાં રાજ્યપાલની નિમણૂક કરે છે, જ્યારે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં પ્રશાસક અથવા ઉપ રાજ્યપાલની નિમણૂક કરવામાં આવે છે.
ગવર્નર પાસે કઈ સત્તાઓ છે?
– રાજ્યપાલ મુખ્યમંત્રીની નિમણૂક કરે છે. મુખ્યમંત્રીની સલાહ પર મંત્રી પરિષદની રચના કરે છે. અને મંત્રી પરિષદની સલાહ પર જ કામ કરો.
– રાજ્યપાલ રાજ્યની તમામ યુનિવર્સિટીઓના ચાન્સેલર છે. રાજ્યપાલ રાજ્યના એડવોકેટ જનરલ,જાહેર સેવા આયોગના અધ્યક્ષ અને સભ્યોની પણ નિમણૂક કરે છે.
તમને કેટલો પગાર મળે છે?
– તમામ રાજ્યોના રાજ્યપાલને દર મહિને 3 લાખ 50 હજાર રૂપિયાનો પગાર મળે છે. જ્યારે વડાપ્રધાનને દર મહિને 1 લાખ રૂપિયાનો પગાર મળે છે. જ્યારે રાષ્ટ્રપતિને 5 લાખ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિને 4 લાખ રૂપિયા મળે છે.
– પગાર ઉપરાંત, રાજ્યપાલોને ઘણા પ્રકારના ભથ્થાં પણ મળે છે, જે દરેક રાજ્યમાં અલગ-અલગ હોય છે. તેમને રજા ભથ્થું પણ મળે છે. જો રાજ્યપાલ રજા પર હોય તો તેને તેના માટે ભથ્થું મળે છે.
– સરકારી આવાસની સંભાળ અને જાળવણી માટે પણ ભથ્થું આપવામાં આવે છે. આ સાથે કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારની હોસ્પિટલોમાં મફત તબીબી સંભાળ પણ આપવામાં આવે છે.
ધરપકડ કે અટકાયત પણ ન કરી શકાય?
સિવિલ પ્રોસિજર કોડની કલમ 135 હેઠળ વડાપ્રધાન, કેન્દ્રીય મંત્રીઓ, લોકસભા અને રાજ્યસભાના સભ્યો, મુખ્યમંત્રી, વિધાનસભા અને વિધાન પરિષદના સભ્યોને ધરપકડમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી છે. આ મુક્તિ માત્ર સિવિલ કેસમાં છે. ફોજદારી બાબતોમાં નહીં.
– આ કલમ હેઠળ, જો સંસદ અથવા વિધાનસભા અથવા વિધાન પરિષદના સભ્યની ધરપકડ અથવા અટકાયત કરવી હોય, તો તેના માટે ગૃહના અધ્યક્ષ અથવા અધ્યક્ષની મંજૂરી લેવી જરૂરી છે. વિભાગમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે સત્રના 40 દિવસ પહેલા, દરમિયાન અને 40 દિવસ પછી કોઈ સભ્યની ધરપકડ કરી શકાતી નથી કે અટકાયતમાં પણ રાખી શકાતી નથી.
