ભારતીય રિઝર્વ બેંકે 2000 રૂપિયાની સૌથી મોટી ચલણી નોટ પર મોટો નિર્ણય લીધો છે. રિઝર્વ બેંકના જણાવ્યા અનુસાર, 2000 રૂપિયાની નોટ કાનૂની ટેન્ડર રહેશે, પરંતુ તેને ચલણમાંથી બહાર કાઢવામાં આવશે. ભારતીય રિઝર્વ બેંકે દેશની બેંકોને તાત્કાલિક અસરથી 2000 રૂપિયાની નોટ જારી કરવાનું બંધ કરવાની સલાહ આપી છે. રિઝર્વ બેંકે આ નિર્ણય ‘ક્લીન નોટ પોલિસી’ હેઠળ લીધો છે. 30 સપ્ટેમ્બર 2023 સુધીમાં બેંકમાં 2000 રૂપિયાની નોટ જમા કરાવી શકાશે. રિઝર્વ બેંક અનુસાર, 23 મે, 2023 થી, કોઈપણ બેંકમાં એક સમયે 2000 રૂપિયાની નોટો અન્ય મૂલ્યોની નોટો માટે બદલી શકાય છે. નોટ એક્સચેન્જની મર્યાદા 20,000 રૂપિયા છે.
વર્ષ 2016માં રિઝર્વ બેંકના નોટબંધી બાદ રિઝર્વ બેંકે 2000 રૂપિયાની નોટ બહાર પાડી હતી. છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી બજારમાં 2000 રૂપિયાની નોટો ઓછી દેખાતી હતી. લોકોએ કહ્યું કે એટીએમમાંથી 2000 રૂપિયાની નોટ પણ બહાર નથી આવી રહી. આ અંગે સરકારે સંસદમાં માહિતી પણ આપી હતી.
લાંબા સમયથી કોઈ પ્રિન્ટ નથીઃ-
રિઝર્વ બેંકે તેના વાર્ષિક અહેવાલમાં 2000 રૂપિયાની નોટ વિશે ઘણી માહિતી આપી હતી. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના વાર્ષિક અહેવાલ મુજબ, નાણાકીય વર્ષ 2019-20, નાણાકીય વર્ષ 2020-21 અને નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં 2000 રૂપિયાની એક પણ નોટ છાપવામાં આવી નથી. જેના કારણે બજારમાં 2000 રૂપિયાની નોટોનું ચલણ ઘટી ગયું છે.
નોટબંધી બાદ 2000 રૂપિયાની નોટ બહાર પાડવામાં આવી હતી
8 નવેમ્બર 2016ના રોજ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની જાહેરાત બાદ 500 અને 1000 રૂપિયાની તમામ નોટો ચલણમાંથી બહાર થઈ ગઈ હતી. આ કરન્સીની જગ્યાએ રિઝર્વ બેંક દ્વારા 500 અને 2000 રૂપિયાની નવી નોટો જારી કરવામાં આવી હતી. રિઝર્વ બેંકનું માનવું હતું કે 2000 રૂપિયાની નોટ ચલણમાંથી બહાર મુકાયેલી નોટોના મૂલ્યની સરળતાથી ભરપાઈ કરશે.
વર્ષ 2017-18 દરમિયાન દેશમાં 2000ની નોટ સૌથી વધુ પ્રચલિત હતી. આ દરમિયાન બજારમાં 2000ની 33,630 લાખ નોટો ચલણમાં હતી. તેમની કુલ કિંમત 6.72 લાખ કરોડ રૂપિયા હતી. 2021માં કેન્દ્રીય મંત્રી અનુરાગ ઠાકુરે લોકસભામાં માહિતી આપી હતી કે છેલ્લા બે વર્ષથી 2000 રૂપિયાની એક પણ નોટ છાપવામાં આવી નથી.
તેના જવાબમાં નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું હતું કે બેંકોને એટીએમમાં 2000 રૂપિયાની નોટ ભરવા કે ન ભરવા માટે કોઈ નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો નથી. બેંકો કેશ વેન્ડિંગ મશીનો લોડ કરવા માટે તેમની પોતાની પસંદગી પસંદ કરે છે. તેઓ જરૂરિયાતનું મૂલ્યાંકન કરે છે. નાણામંત્રીએ કહ્યું હતું કે આરબીઆઈના વાર્ષિક અહેવાલ મુજબ વર્ષ 2019-20થી 2000 રૂપિયાની નોટો છાપવામાં આવી નથી.
