તમારા શહેરમાં વરસાદ પડશે કે તમારે ક્યાં જવું છે, કરા પડશે, ઠંડી પડશે કે તાપમાન વધશે તે તમામ સમાચાર હવામાન વિભાગ તમને આપે છે. કારણ કે હવામાન વિભાગ આવનારા દિવસો માટે હવામાન અંગેની આગાહીઓ પહેલેથી જ કરે છે. મોટાભાગના લોકો હવામાનને ધ્યાનમાં રાખીને તેમના કાર્યક્રમો નક્કી કરે છે. પરંતુ સવાલ એ છે કે હવામાન વિભાગને આ માહિતી કેવી રીતે મળે છે? આખરે આની પાછળ કઈ ટેક્નોલોજી કામ કરે છે?
હવામાન વિભાગ:-
તમને જણાવી દઈએ કે હવામાનની આગાહી માટે ઘણા પરિબળો જવાબદાર હોય છે. આ માટે વિવિધ સાધનોની મદદથી વાતાવરણ અને જમીનની સપાટીનું તાપમાન, ભેજ, પવનની ગતિ અને દિશા, ઝાકળ, વાદળોની સ્થિતિ વગેરેનું નિરીક્ષણ કરવામાં આવે છે. આ માટે ઘણા પ્રકારના મશીનો અને સાધનોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. જેમ કે વરસાદ માટે રેઈન ગેજ, પવનની ગતિ માપવા માટે એનિમોમીટર, પવનની દિશા માટે વિન્ડ વેન, બાષ્પીભવનનો દર માપવા માટે પેન-ઇવેપોરીમીટર, સનશાઈન રેકોર્ડર, ઝાકળ માટે ડ્યૂ ગેજ, જમીનનું તાપમાન માપવા માટે થર્મોમીટર વગેરેનો ઉપયોગ થાય છે.
આ સિવાય હાઇ-સ્પીડ કોમ્પ્યુટર, હવામાનશાસ્ત્રીય ઉપગ્રહો, એર બલૂન અને વેધર રડાર પણ હવામાનની માહિતી એકત્ર કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. આ પછી, એકત્રિત ડેટાનો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે અને વર્તમાન ડેટા અને ભૂતકાળના હવામાન ડેટાને પણ જોવામાં આવે છે. આ પછી હવામાનની આગાહી કરવામાં આવે છે.
ઉપગ્રહ:-
મળતી માહિતી મુજબ, હવામાન વિભાગ પાસે ઘણા પ્રકારના ઉપગ્રહો છે. જેઓ વાદળોની તસવીરો મોકલતા રહે છે. જેના કારણે હવામાન વિભાગના લોકો અનુમાન લગાવતા રહે છે કે ક્યાં વાદળો છે અને ક્યાં નથી. જો કે, વાદળોને જોવાથી જ ખ્યાલ આવે છે કે સૂર્ય ક્યાં ચમકશે અને ક્યાં વાદળછાયું રહેવાની અપેક્ષા છે. વરસાદનો અંદાજ કાઢવા માટે વાદળોમાં કેટલું પાણી છે તે જોવું પડશે. આ માટે પૃથ્વી પરથી આકાશ તરફ રડાર છોડવામાં આવે છે. રડાર દ્વારા મોકલવામાં આવેલા તરંગો વાદળો સાથે અથડાયા પછી પાછા ઉછળે છે અને પછી તેનો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે. આ પછી હવામાન વિભાગે આગાહી કરી છે કે ક્યાં ક્યાં વરસાદ પડી શકે છે.
વરસાદની માત્રા:-
તમે ઘણીવાર સાંભળ્યું હશે કે આ શહેરમાં આટલો વરસાદ પડ્યો છે. વાસ્તવમાં, હવામાન વિભાગ પાસે એક ડોલના આકારનું ફનલ છે, જે એવી જગ્યાએ રાખવામાં આવ્યું છે જ્યાં ન તો કોઈ મોટી ઈમારત છે કે ન તો કોઈ ઝાડ. મતલબ કે જ્યારે વરસાદનું પાણી પડે છે ત્યારે ફનલ યોગ્ય રીતે ભરી શકાય છે. આ કીમાં નંબરો MM માં લખેલા છે. તમને જણાવી દઈએ કે વરસાદ બંધ થયા પછી આ આંકડા જોવા મળે છે, તેના આધારે હવામાન વિભાગ જાહેર કરે છે કે કયા સ્થળે કેટલો મિમી વરસાદ થયો છે.
હવામાન આગાહી:-
હવામાન વિભાગ ચાર પ્રકારની આગાહી કરે છે. પ્રથમ તાત્કાલિક જે આગામી 24 કલાક માટે છે, બીજી ટૂંકી મુદત જે 1 થી 3 દિવસ માટે છે, ત્રીજી મધ્યમ મુદત જે 4 થી 10 દિવસ માટે છે અને ચોથી વિસ્તૃત મુદત જે 10 દિવસથી વધુ છે. આમાંથી, મધ્યમ ગાળાની આગાહીઓ મોટે ભાગે સાચી હોવાનું જોવામાં આવે છે. જેને લોકો સામાન્ય રીતે આવનારા 7-8 દિવસની આગાહી કહે છે.
