કેન્દ્રની મોદી સરકારે બુધવારે લોકસભામાં નવું બિલ રજૂ કર્યું હતું. આ બિલ કાયદો બન્યા બાદ જન્મ પ્રમાણપત્રનો ઉપયોગ એક દસ્તાવેજ તરીકે થઈ શકશે. બિલમાં જન્મ અને મૃત્યુની ડિજિટલ નોંધણીની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. આ સાથે રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય સ્તરે જન્મ અને મૃત્યુનો ડેટાબેઝ તૈયાર કરવાની જોગવાઈ બિલમાં છે. આ દસ્તાવેજથી બાકીના ડેટાબેઝને અપડેટ કરવામાં મદદ કરશે. જો કે કોંગ્રેસના સાંસદ મનીષ તિવારીએ આ બિલનો વિરોધ કર્યો હતો. તેમણે દાવો કર્યો હતો કે આનાથી ગોપનીયતાના અધિકારનું ઉલ્લંઘન થશે.
શું છે આ બિલમાં?
જન્મ અને મૃત્યુ પ્રમાણપત્રો ડીજીટલ રજીસ્ટર કરવામાં આવશે. બિલમાં એવી જોગવાઈ છે કે રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય સ્તરે નોંધાયેલા જન્મ અને મૃત્યુનો ડેટાબેઝ તૈયાર કરવામાં આવશે. આ ખરડો કાયદો બન્યા બાદ જન્મ પ્રમાણપત્રનો ઉપયોગ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં પ્રવેશ, ડ્રાઇવિંગ લાયસન્સ મેળવવા, મતદાર યાદી તૈયાર કરવા, કેન્દ્ર કે રાજ્ય સરકારમાં પદો પર નિમણૂક માટે એક જ દસ્તાવેજ તરીકે કરી શકાશે. જેની મદદથી અન્ય રાષ્ટ્રીય ડેટાબેઝ અપડેટ કરવામાં આવશે. તેમાં મતદાર યાદી, વસ્તી રજિસ્ટર અને રેશન કાર્ડ જેવા ઘણા ડેટાબેઝનો સમાવેશ થશે.
બિલમાં ડેથ સર્ટિફિકેટ જારી કરવું જરૂરી બનાવવામાં આવ્યું છે. જો કોઈ વ્યક્તિ હોસ્પિટલમાં મૃત્યુ પામે છે, તો તે મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર આપશે. જો કોઈ વ્યક્તિ બહાર મૃત્યુ પામે છે, તો તે વ્યક્તિની સંભાળ લેતા ડૉક્ટર અથવા તબીબી વ્યવસાયી મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર જારી કરશે. આ બિલ હેઠળ રજિસ્ટ્રારને મફતમાં જન્મ અને મૃત્યુની નોંધણી કરાવવાની રહેશે. તેનું પ્રમાણપત્ર સાત દિવસમાં સંબંધિત વ્યક્તિને આપવાનું રહેશે. એટલું જ નહીં, જો રજિસ્ટ્રારના કોઈપણ કામ અંગે કોઈ ફરિયાદ હશે તો 30 દિવસની અંદર અપીલ કરવાની રહેશે. રજિસ્ટ્રારે અપીલની તારીખથી 90 દિવસમાં તેનો જવાબ દાખલ કરવાનો રહેશે.
આધારની વિગતો આપવાની રહેશેઃ-
આ બિલમાં એવી જોગવાઈ પણ છે કે જન્મ અને મૃત્યુની માહિતી આપનાર વ્યક્તિએ પણ પોતાનો આધાર નંબર આપવો પડશે. ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ બાળક હોસ્પિટલમાં જન્મે છે, તો ત્યાંના તબીબી અધિકારી જન્મની માહિતી આપશે. આ માટે તમારો આધાર નંબર પણ આપવો પડશે. જો કોઈ વ્યક્તિ જેલમાં જન્મે છે, તો જેલર તેની માહિતી આપશે. જો કોઈ હોટલ અથવા લોજમાં જન્મ લે છે, તો તે સ્થળના માલિક તેની જાણ કરશે. તેવી જ રીતે માતા-પિતાએ બાળકને દત્તક લેવા અંગે માહિતી આપવાની રહેશે. આ સિવાય સરોગસીથી જન્મ લે તો પણ માતા-પિતાને તેની જાણકારી આપવી પડશે.
આનાથી શું ફાયદો થશે?
મંત્રી નિત્યાનંદ રાયે કહ્યું કે જન્મ અને મૃત્યુનો ડેટાબેઝ બનાવવાથી અન્ય સેવાઓ સંબંધિત ડેટાબેઝ તૈયાર કરવામાં અને અપડેટ કરવામાં મદદ મળશે. થોડા સમય પહેલા ગૃહમંત્રી અમિત શાહે આ બિલ વિશે કહ્યું હતું કે મૃત્યુ અને જન્મ રજીસ્ટરને મતદાર યાદી સાથે જોડવામાં આવશે. આની સાથે જ વ્યક્તિ 18 વર્ષની થાય કે તરત જ તેનું નામ મતદાર યાદીમાં ઓટોમેટીક એડ થઈ જશે. તેવી જ રીતે, જેમ જેમ કોઈ વ્યક્તિનું મૃત્યુ થાય છે, તેની માહિતી ચૂંટણી પંચ સુધી પહોંચશે, ત્યારબાદ મતદાર યાદીમાંથી તેનું નામ દૂર કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરવામાં આવશે.
